Jednymi z obowiązkowych elementów systemu rekuperacji są czerpnia i wyrzutnia. Pierwszy z tych elementów odpowiedzialny jest za pobór świeżego powietrza z zewnątrz budynku, które następnie zostaje rozprowadzone kanałami wentylacyjnymi po całym budynku. Wyrzutnia powietrza stanowi przeciwną stronę instalacji wentylacyjnej. Znajdująca się na końcu rekuperacji (lub innej wentylacji mechanicznej) wyrzutnia odpowiedzialna jest za usunięcie powietrza poza budynek. Ważne jest, aby wyraźnie rozdzielić strumień powietrza, jaki wydostaje się z wyrzutni, od tego trafiającego do czerpni. Istotne jest także, aby umiejscowienie tych urządzeń (w szczególności dotyczy to wyrzutni) nie miało negatywnego wpływu na komfort użytkowania budynku, a także budynków sąsiadujących.

Wyrzutnie i czerpnie dostępne są w różnych wariantach, a rozróżnić można je ze względu na sposób montażu:

  • ścienne
  • dachowe
  • gruntowe

Zasady montażu czerpni oraz wyrzutni określone są w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, a także w normie PN-EN 13779:2008.

Szersze omówienie rodzajów tych urządzeń i różnic między nimi, a także zasad montażu omówiliśmy w artykule w Bazie Wiedzy dotyczącym rozlokowania wyrzutni i czerpni powietrza.

Gdzie najlepiej umieścić czerpnię i wyrzutnię powietrza?

Warz ze wzrostem popularności rekuperacji, otrzymujemy od naszych Klientów wiele pytań związanych z montażem instalacji, a także z możliwościami technicznymi dostępnych rozwiązań. Jedno z częściej pojawiających się pytań dotyczy możliwości montażu czerpni i wyrzutni na dachu budynku.

W przypadku budynków mieszkalnych najczęściej stosowane są czerpnie i wyrzutnie elewacyjne i dachowe. Zwiększenie zainteresowania montażem tych elementów rekuperacji na dachu budynku związane ze względami estetycznymi. Szczególnie w przypadku nowoczesnych domów mieszkalnych inwestorzy nie chcą zaburzać stylistyki budynku kratkami czerpni czy wyrzutni i decydują się na przeniesienie ich na poziom dachu. Oczywiście przepisy nie zabraniają lokowania czerpni i wyrzutni na dachu, jednak zanim zdecydujemy się na takie rozwiązanie, należy wziąć pod uwagę kilka czynników – szczególnie ważnych w przypadku czerpni powietrza.

Warto wspomnieć, że wybór miejsca na montaż czerpni i wyrzutni uzależniony jest od usytuowania rekuperatora. Dla lepszej wydajności i optymalnego działania systemu wentylacji przewody dostarczające powietrze do jednostki centralnej, a także wyprowadzające powietrze na zewnątrz budynku nie powinny być zbyt długie. Dlatego podstawą rekuperacji jest profesjonalny projekt wentylacji, który uwzględni wszystkie czynniki istotne dla odpowiedniego działania instalacji wentylacyjnej. Jeżeli rekuperator umieszczony jest na poddaszu, wówczas nie ma przeciwskazań, aby wyrzutnia powietrza znajdowała się na dachu. W momencie, gdy rekuperator znajduje się w kotłowni lub innym pomieszczeniu na parterze budynku, znacznie efektywniejszy będzie montaż czerpni i wyrzutni na elewacji w dolnych partiach budynku.

Czy czerpnia dachowa jest dobrym rozwiązaniem?

Czerpnia stanowi początek instalacji wentylacyjnej. Jej zadaniem jest pobór świeżego powietrza, które następnie przekazywane jest do rekuperatora i kanałów wentylacyjnych, by trafić do pomieszczeń domu. Choć w ofertach producentów dostępne są czerpnie dachowe, a ich umiejscowienie regulują odpowiednie przepisy, to jako specjaliści, nie rekomendujemy takiego rozwiązania. Z jakiego powodu? Powietrze na dachu bardzo szybko się nagrzewa. Decydując się na czerpnię powietrza na dachu, musimy liczyć się z tym, że latem pobierane do wentylacji powietrze będzie miało wysoką temperaturę – a to z pewnością wpłynie na komfort cieplny mieszkańców budynku. Z tego względu lepszym rozwiązaniem jest czerpnia umiejscowiona na elewacji domu. Najkorzystniejsze są ściany z tzw. zimnych kierunków, czyli elewacja ściany wschodniej i północnej, gdzie powietrze jest chłodniejsze, co pozwala także obniżyć temperaturę wewnątrz budynku.  Powinno się unikać ściany południowej, ponieważ podobnie jak w przypadku dachu, powietrze szybciej się nagrzewa, co przełoży się na wzrost temperatury powietrza w domu. Niezalecany jest też montaż czerpni na ścianie zachodniej – to właśnie z tego kierunku wieje w Polsce większość wiatrów, które mogą zakłócać prawidłową pracę wentylacji.

Drugim argumentem przeciwko umiejscowieniu czerpni na dachu są kwestie związane z serwisowaniem tego elementu. Na kratce czerpni osadzają się różnego rodzaju zanieczyszczenia – liście, kurz, sadza, owady itd. Żeby zapewnić wydajne działanie instalacji wentylacyjnej, konieczne jest regularne czyszczenie kratki czerpni – powinniśmy robić to raz w roku. Czyszczenie czerpni elewacyjnej będzie znacznie łatwiejsze niż w przypadku czerpni dachowej. To znacznie zmniejszyłoby komfort serwisowania instalacji, a przecież nowoczesne rozwiązania są po to, aby ułatwić nam życie.

Jakie zalety i wady ma wyrzutnia dachowa?

W przypadku wyrzutni powietrza zarówno umieszczenie tego elementu na elewacji, jak i na dachu będzie dobrym rozwiązaniem. Jednak planując montaż wyrzutni powietrza na dachu, trzeba wziąć pod uwagę, że będzie to droższa opcja, niż w przypadku wyrzutni elewacyjnej. Czasami jednak położenie budynku względem innych obiektów znacznie utrudnia bezpieczne i zgodne z przepisami umiejscowienie wyrzutni powietrza na elewacji. Wówczas lepszym wyjściem pozostaje wyrzutnia dachowa.

Planując umiejscowienie wyrzutni, trzeba pamiętać, że zużyte powietrze usuwane z budynku nie może powodować dyskomfortu i nie może szkodzić innym osobom, a także budynkom. W przypadku wyrzutni umieszczonej w elewacji budynku konieczne jest zachowanie 8 m odległości, jeżeli ściana sąsiedniego budynku nie ma okien, a w przypadku ściany z oknami odległość ta musi wynosić minimum 10 m. W przypadku wyrzutni powietrza zamontowanej na dachu należy pamiętać, żeby zachować określone odległości w rzucie poziomym od innych elementów budynku. Wyrzutnia dachowa powinna znajdować się w odległości minimum 3 metrów od krawędzi dachu, poniżej której znajdują się okna. Taką samą odległość minimalną należy zachować pomiędzy wyrzutnią a krawędzią okna w połaci dachu, a także krawędzią okna umieszczonego w ścianie ponad dachem. Ustalone w przepisach budowlanych zasady dotyczące rozmieszczenia wyrzutni w konstrukcji budynku pozwalają zaprojektować system wentylacji, który będzie działał wydajnie, jednocześnie zapewniając pełen komfort użytkowania instalacji (niezależnie od pory roku). Zachowanie tych odległości minimalizuje ryzyko przedostawania się zużytego powietrza wyrzucanego z wentylacji do czerpni, a następnie z powrotem do instalacji wentylacyjnej.

Wybieramy kominek dachowy – uwaga na kominki odpowietrzające!

Decydując się na wyrzutnię dachową, należy dobrać odpowiedni kominek dachowy, który zapewni właściwe działanie instalacji wentylacyjnej. Wspominamy o tym, ponieważ zakup i montaż nieodpowiedniego kominka dachowego, jako wyrzutni przyczyni się do nieprawidłowego działania systemu rekuperacji. Najważniejszym parametrem w tym przypadku jest średnica przekroju kominka. Na rynku dostępne są kominki wentylacyjne i kominki odpowietrzające. Wiele modeli kominków charakteryzuje się niewielkimi przekrojami średnicy – od 80 mm do 125 mm. Tego typu kominki sprawdzą się w przypadku wentylacji strychu lub poddasza nieużytkowego, albo do odpowietrzania kanalizacji, jednak nie nadają się do zastosowania ich, jako wyrzutni w rekuperacji. Kominek dachowy o zbyt małej średnicy uniemożliwi swobodny przepływ powietrza, sprawi, że rekuperator będzie pracował przy zbyt dużych oporach powietrza. W efekcie instalacja będzie zduszona, wentylacja nieefektywna, a praca wyrzutni głośna.

Rekomendowanym przez nas modelem kominka wentylacyjnego jest model wyprodukowany przez fińską firmę Vilpe. Średnica wewnętrznego kanału kominka wynosi 200 mm, zatem może być zastosowany w instalacjach wentylacyjnych w budynkach mieszkalnych o powierzchni użytkowej do 220 m2. Kominek wentylacyjny Vilpe wykonany jest z wysokiej jakości tworzywa sztucznego, odpornego na działanie promieni słonecznych i czynniki atmosferyczne. Odpowiednia konstrukcja i izolacja gwarantuje bezpieczne działanie instalacji rekuperacji. Zaletą wyrzutni Vilpe jest także innowacyjny system łatwego montażu – dobierając odpowiednie przejście dachowe, można zainstalować urządzenie na każdym rodzaju pokrycia dachowego, a także pod różnymi kątami.

Czerpnie i wyrzutnie dachowe – podsumowanie

Teoretycznie istnieje możliwość zamontowania zarówno czerpni, jak i wyrzutni dachowej. Jednak w przypadku czerpni, nie jest to wybór zalecany przez specjalistów ze względów praktycznych i działania wentylacji w sezonie letnim. Chcąc zachować estetykę budynku, warto wybrać po prostu kratkę czerpni stylistycznie dobraną do elewacji.

W przypadku wyrzutni dachowej pamiętajmy, aby zwrócić uwagę na średnicę wewnętrzną kominka. Tylko odpowiedniej wielkości wylot wentylacji zapewni wydajne działanie wentylacji i wymianę powietrza w budynku. Zarówno w przypadku wyrzutni, jak i czerpni obligatoryjne jest przestrzeganie wytycznych dotyczących rozmieszczenia tych elementów wentylacji, które określone są w Warunkach Technicznych 2021.